Stalin Rəsulzadəni necə tapdı?

Onsuzda Rəsulzadə haqqında təriflər deyilib deyiləcək, pafoslu sözlərdən istifadə olunub olunacaq da. Öndərin yubileyi ilə əlaqəli bu yazımda heçdə duyğularımı paylaşmayacam, sadəcə öndərin tariximizdə iz qoyduğu hadisələrdən birini nəql edəcəm. Təəssüf ki, bir sıra görkəmli inqilabçıların əsərlərində 1918-ci il mayın 28-nə kimi, yəni Azərbaycan İstiqlaliyyəti elan olunana qədər, bu torpağın Azərbaycan adlandırılması barədə, bu xalqın Azərbaycan xalqı olduğu barədə bir kəlmə də yoxdur. Onlar əsas bir məsələni unutmuşlar ki, rus xalqı müstəmləkə xalq deyildi. Onlar yalnız sinfi zidiyyətləri aradan qaldırmaq uğrunda mübarizə aparırdılar. Amma Azərbaycan müstəmləkə idi və hətta ölkənin adı belə xəritələrdən silinmişdi. Müstəmləkə olan bir ölkədə isə ancaq milli azadlıq hərəkatından söhbət gedə bilərdi. Azərbaycan xalqı qarşısında ancaq müstəmləkədən azad olub, öz müstəqil milli dövlətini yaratmaq məsələsi dayanırdı. Bu çətin vəzifəni M.Ə.Rəsulzadənin rəhbərliyi altında qabaqcıl Azərbaycan ziyalıları o dövrdə öz üzərlərinə götürdülər. 1918-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan parlamentinin təntənəli açılışında M.Ə.Rəsulzadə demişdir: “Biz o zaman ki, bizim üçün ən yaxşı məsələni – “Azərbaycan muxtariyyəti”ni müdafiə edirdik, biz onda sağ və sol tərəfdən amansız tənqidə məruz qalmışdıq. Sağdan bizə deyirdilər ki, azərbaycançılılıq şüarı ilə siz müsəlmanları parçalayırsınız, türkçülük bayrağı qaldırmaqla – Allah yıxsın – siz İslamın əsasını sarsıdırsınız. Soldan isə bizi məzəmmət edirdilər ki, Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərək biz vahid demokratik cəbhəni yarırıq. “Müsavat” partiyası birinci olaraq Azərbaycanın müstəqilliyi bayrağını yüksəyə qaldırmışdır. Beləliklə, müsəlman partiyaları arasında Azərbaycan ideyasında fikir ayrılığı yoxdur. Xalqın şüurunda Azərbaycan ideyası artıq möhkəmlənmişdir… Bir dəfə yüksələn bayraq bir daha enməz!”

Bakı Dövlət Universitetinin yaranması da M.Ə.Rəsulzadənin adı ilə bağlıdır. Bu məsələ ətrafında o, bir neçə dəfə Azərbaycan parlamentində çıxış etmiş və universitetin açılmasını qəti tələb etmişdir. Universitetin ilk rektoru olmuş professor V.İ.Razumovski 1922-ci ildə çap etdirdiyi “Bakı şəhərində universitetin əsasının qoyulması” adlı xatirə oçerkində yazır: “M.Ə.Rəsulzadənin sayəsində, onun gücü, maarifçilik köməyi ilə “Müsavat” partiyasında universitetin açıq və gizli düşmənləri partiyanın qərarına tabe olmağa məcbur olmuşlar, biz öz tərəfimizdə artıq iki partiyaya malik idik, “Müsavat” və sosialistlər, bu da parlamentdə çoxluğu təmin edirdi”. 1920-ci ilin mart ayında Bakıda rus dilində çapdan çıxmış, “1920-ci il üçün Azərbaycan respublikasının təqvim-ünvanı”nda oxuyuruq ki, M.Ə.Rəsulzadə “Tarixi-filologiya fakültəsində “Osmanlı ədəbiyyatı tarixi”ndən dərs demişdir.. 1920-ci ildə aprel hadisələrindən sonra M.Ə.Rəsulzadə Lahıcda həbsə alındı. Onun tutulması xəbəri həmin ilin noyabrın əvvəllərində Vladiqafqaz (indiki Orconikidze) şəhərində olan İ.V.Stalinə çatdırıldı. Stalin heç kəsə xəbər vermədən Bakıya gələrək, XI Qızıl Ordunun xüsusi şöbəsinin rəisi V.Pankratova RSFSR-i Millətlər Komissarlığı adından göstəriş verdi və özü şəxsən həbsxanaya gedib M.Ə.Rəsulzadəni azad etdi. Bununla İ.V.Stalin 1905-ci ildə onu ölümdən qurtaran keçmiş inqilabçı dostu M.Ə.Rəsulzadənin qarşısında öz tarixi vicdan borcunu yerinə yetirdi. O, M.Ə.Rəsulzadəni özü ilə birlikdə Moskvaya apardı və RSFSR Millətlər Komissarlığında mətbuat müvəkkili vəzifəsinə təyin etdi.

İsrail Azərbaycanı niyə qəbul etmir?

Peres İsraili təmsil edirsə, İ.Əliyev hansı ölkəni təmsil edir? Bəlkədə İsrail bir dövlət kimi, bizi önəmsəmədiyini bu yolla etiraf edir?! Azərbaycan adlı ölkənin varlığı onun üçün heçnə ifadə etmir? 

2200 cü il.

Uşaq ikən hansımız nənələrimizin, babalarımızın danışdıqları qəddar padişah və ona qarşı mübarizə aparan xeyirxah qüvvələr haqqında eşitməmişik ki?

Hamımız uydurma Basatın divi necə əzdiyini, sehirli çomaqlı cadugarların bir ovsunla hamını təsir altına saldıqlarını xəyallarımızda canlandırıb yatmışıq gecələri.

Maraqlıdır bundan ikiyüz il sonra nənələr nəvələrinə nə danışacaqlar? Amma əminəm ki, onlar min il əvvələ getməli olmayacaqlar.

Biri vardı biri yoxdu. Zəngin bir diyarda ikiyüz il əvvəl bir padişah yaşayırdı. Bu padişah həm qəddarlığı ilə insanların qəlbini ələ keçirmiş, həmdə sehirli çomağı ilə onları xöşbəxt olduğuna inandırmışdır. Amma zaman keçir illər dövr edir bir qrup bığ yeri yenicə tərləmiş gənc sehrli çubuğun təsirini yox edən iksiri kəşf etmişdilər. Onlar bu iksiri heç bir qarşılıq tələb etmədən xalqa paylayırlarmış. Xalqın bir hissəsi sehrləndiyini qəbul edib bu iksirdən içsədə çoxu bundan imtina ediblər.

Amma bu gənclər yorulmadan, usanmadan yollarından əl çəkməyiblər. Bundan xəbər tutan padişah çox əsəbləşib. Bütün əyan əşrəfini yanına yığıb bu gəncləri məhv etmək üçün əmr veribmiş. Padişahın əsgərləri gənclərin arxasınca düşüb, onlara zülm etməyə başlayıb. Əsgərlər həmdə xalqın arasında gənclərə inananları da cəzalandırırmış. Neçə neçə anaları gözü yaşlı, balaları yetim qoyublar.

Hər gün meydanlarda dar ağacı qurub bunları ya edam edir, yada həbs edirlərmiş. Amma gəl gör ki, bütün bunların heç bir nəticəsi olmurmuş. Günlər keçdikcə padişahın sehirli əsası gücünü itirimiş….

Bu cəngavər gənclərin axırı necə olub, nələr baş verdiyini tarix özü danışacaq sizlərə.